- Ministerstwo Zdrowia planuje rewolucję w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, zmieniając stygmatyzującą terminologię i zasady przymusu bezpośredniego.
- Nowe przepisy mają wyeliminować archaiczne sformułowania i usprawnić procedury przyjęć do szpitali psychiatrycznych, m.in. poprzez rozszerzenie kompetencji lekarzy.
- Projekt przewiduje także możliwość przeszukiwania pacjentów oddziałów psychiatrycznych oraz monitoring pomieszczeń izolacyjnych.
- Czy te zmiany poprawią opiekę nad osobami z zaburzeniami psychicznymi? Poznaj szczegóły planowanych reform i ich potencjalny wpływ na pacjentów!
Ministerstwo Zdrowia zamierza zmienić stygmatyzującą terminologię w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego. Zmodyfikowane zostaną również przepisy o stosowaniu przymusu bezpośredniego - wynika z projektu ustawy opublikowanego w wykazie prac legislacyjnych rządu.
Resort zdrowia przygotował projekt nowelizacji ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz niektórych innych ustaw.
Wyjaśnił, że celem legislacyjnym jest m.in. wprowadzenie zmian w wykorzystanej w przepisach ustawy terminologii, która jest archaiczna i może przyczyniać się do stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi. Dotyczy to również przepisów dotyczących stosowania przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi.
Zmiany mają na celu również m.in. wykluczenie ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, doprecyzowanie kwestii dotyczących stron postępowania sądowego w sprawach o przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi bez jej zgody do szpitala psychiatrycznego jak również jej wypisania i miejsca przeprowadzania rozprawy. Projekt uwzględnia też niektóre wnioski NIK wynikające z kontroli „Opieka psychiatryczna nad dziećmi i młodzieżą”.
Rewolucja w leczeniu psychiatrycznym. Co zakłada projekt?
MZ wyjaśniło w opisie projektu, że planowane zmiany przepisów w zakresie przedłużania stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji na kolejne okresy stanowią przede wszystkim odpowiedź na problemy zdiagnozowane w szpitalach czy oddziałach niebędących oddziałami psychiatrycznymi.
Chodzi np. o szpitale wielospecjalistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem oddziałów internistycznych, toksykologicznych, chirurgicznych oraz innych, w których nie jest dostępny lekarz psychiatra, który mógłby przedłużyć stosowanie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji.
„Powyższa propozycja uzyskała poparcie środowiska medycznego, reprezentowanego przez konsultantów krajowych – nie tylko w dziedzinie psychiatrii czy psychiatrii dzieci i młodzieży, ale także w dziedzinie toksykologii, chorób wewnętrznych czy anestezjologii i intensywnej terapii” - zaznaczył resort.
Koniec ze sformułowaniami "upośledzony" i "chory psychicznie"
W projekcie zaproponowano m.in. zastąpienie objaśnień pojęcia „osoba z zaburzeniami psychicznymi”, które będzie się odnosić do osoby:
- z zaburzeniami psychotycznymi (zmiana z osoby chorej psychicznie - wykazującej zaburzenia psychotyczne);
- z niepełnosprawnością intelektualną (zmiana z osoby upośledzonej umysłowo),
- wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zaliczane są do zaburzeń psychicznych i wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia tej osoby w środowisku społecznym (zmiana z osoby wykazującej inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub społecznym).
Kontrola osobista w szpitalach psychiatrycznych. "Uzasadnione podejście"
Resort chce też nadać nowe brzmienie przepisowi, zgodnie z którym osoba z zaburzeniami psychicznymi leczona w szpitalu psychiatrycznym może uzyskać zgodę osoby kierującej oddziałem na okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania jej z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.
W ramach realizacji wniosków z kontroli NIK resort proponuje wprowadzenie do ustawy przepisu o przeszukaniu pacjentów oddziałów psychiatrycznych, przez wprowadzenie dwóch form przeszukania – kontroli osobistej oraz kontroli pobieżnej.
„Specyfika pracy szpitali psychiatrycznych uzasadnia tego rodzaju podejście normatywne. W odniesieniu do kontroli osobistej, będzie jej podlegać osoba z zaburzeniami psychicznymi umieszczona w szpitalu psychiatrycznym. Może to nastąpić w przypadku uzasadnionym względami zapewnienia bezpieczeństwa, uwzględniając zasadę proporcjonalności co do zaistniałych okoliczności”.
„Natomiast w przypadkach uzasadnionych potrzebą zapewnienia prawidłowego leczenia lub znalezienia przedmiotów, których osoba z zaburzeniami psychicznymi umieszczona w szpitalu psychiatrycznym nie może posiadać, osoba ta może podlegać kontroli pobieżnej” - wyjaśniło MZ.
Izolatki tylko pod nadzorem kamer
Projektowane przepisy przewidują też, że po dwukrotnym przedłużeniu przez lekarza stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji dalsze przedłużenie jego stosowania na kolejne okresy, z których każdy nie może być dłuższy niż 6 godzin, jest dopuszczalne wyłącznie po każdorazowym osobistym badaniu osoby z zaburzeniami psychicznymi przez lekarza oraz uzyskaniu opinii innego lekarza. Dotychczasowe przepisy zakładają badanie przez lekarza psychiatrę i uzyskanie opinii innego lekarza psychiatry.
Zastosowanie przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia lub izolacji lekarz (niekoniecznie lekarz psychiatra) zleca na czas nie dłuższy niż 4 godziny - zakłada projekt.
Resort proponuje też, aby jednoosobowe pomieszczenia przeznaczone do obserwacji osoby unieruchomionej wyposażano w instalację monitoringu umożliwiającą stały nadzór nad osobą z zaburzeniami psychicznymi w nim przebywającą oraz kontrolę wykonania czynności związanych z unieruchomieniem.
Zmianie ulegną również przepisy dotyczące przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody, przez wyeliminowanie konieczności zasięgnięcia w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry przy przyjęciu do szpitala, na rzecz zasięgnięcia opinii drugiego lekarza. Ma to usprawnić procedurę przyjmowania do szpitala psychiatrycznego.
Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to IV kwartał 2025 r. (PAP)
