Polscy lekarze leczą w oparciu o wiedzę sprzed wielu lat? Dr Rakasz: To uderza w zaufanie do nas

Ta wypowiedź z pewnością nie spodoba się wielu medykom, zwłaszcza że jest odważnym głosem kogoś z ich środowiska. Dr Łukasz Rakasz, ordynator Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Szpitalu Dziecięcym przy ul. Niekłańskiej zwraca uwagę na groźny dla pacjentów problem braku nadzoru nad poziomem wiedzy i umiejętności lekarzy po ukończeniu dyplomu.

Teoretycznie w Polsce istnieje obowiązek ustawicznego kształcenia lekarzy. W praktyce, po uzyskaniu prawa wykonywania zawodu, lekarze nie podlegają regularnej ocenie jakości swojej pracy ani obowiązkowej recertyfikacji.

Jak alarmuje dr Łukasz Rakasz, ordynator Oddziału Neurochirurgii Dziecięcej w Szpitalu Dziecięcym przy ul. Niekłańskiej i członek forum ekspertów Ad Rem, brak efektywnego systemu okresowej weryfikacji uprawnień i kompetencji lekarzy sprawia, że wielu praktykuje w oparciu o wiedzę sprzed kilkudziesięciu lat, co wpływa negatywnie na jakość opieki zdrowotnej i wyniki leczenia.

Lekarze się nie kształcą, cierpią pacjenci

Formalnie istnieje obowiązek ustawicznego kształcenia i zbierania tzw. punktów edukacyjnych, ale w praktyce nikt tego nie egzekwuje. Dr Rakasz zwraca uwagę na alarmujący fakt:

Dziesiątki, a nawet setki polskich lekarzy od lat nie uczestniczyły w żadnych szkoleniach czy konferencjach, prowadząc praktykę medyczną na poziomie sprzed kilkudziesięciu lat.Taki stan rzeczy sprawia, że spadek kompetencji lub braki w aktualnej wiedzy często wychodzą na jaw dopiero przy łóżku pacjentów, narażając ich zdrowie i życie.

Brak systemowej weryfikacji umiejętności lekarzy przekłada się bezpośrednio na pogorszenie bezpieczeństwa pacjentów. Uważa się, że jedną z przyczyn bardzo wysokiej śmiertelności z powodu raka jelita grubego w Polsce (jeden z wyższych wskaźników w Europie) jest fakt operowania przez wielu chirurgów przestarzałymi metodami.

Brak ciągłego doskonalenia zawodowego oznacza gorsze wyniki leczenia. Nawet najlepsze leki czy sprzęt nie uratują pacjenta, jeśli zabieg zostanie wykonany niezgodnie z aktualnymi standardami.

Obowiązek podnoszenia kwalifikacji lekarzy? Bez sankcji

Obecne przepisy nie przewidują żadnych sankcji za zaniedbanie doskonalenia zawodowego. Lekarz, który nie zbiera wymaganych punktów edukacyjnych, wciąż bez przeszkód wykonuje zawód. Taki dziurawy system uniemożliwia również identyfikację lekarzy mających problemy (np. wypalonych zawodowo, z trudnościami w pracy czy w życiu osobistym), którym należałoby zapewnić wsparcie lub czasowe ograniczenie praktyki.

Dopóki nie dojdzie do poważnego błędu lekarskiego lub skargi pacjenta – nikt nie weryfikuje jakości pracy lekarza.

Lekarz należy do zawodów zaufania publicznego, co potwierdza Konstytucja RP i przepisy prawa. Społeczeństwo oczekuje od osób wykonujących ten zawód najwyższych kwalifikacji, etycznej postawy oraz pełnej odpowiedzialności za swoje działania.

Niestety, długotrwały brak systemowej kontroli jakości opieki medycznej przyczynił się do kryzysu zaufania społecznego. Miliony ludzi nie wierzą, że lekarze zawsze postępują profesjonalnie i rzetelnie. Tego zaufania nie da się odbudować samymi kampaniami wizerunkowymi – konieczne są realne działania, które pokażą społeczeństwu, że środowisko lekarskie dba o utrzymanie najwyższych standardów i nie toleruje zaniedbań.

Dr Rakasz podkreśla:

Zawód lekarza to powołanie, które wymaga stałej pracy nad sobą. Medycy, bardziej niż przedstawiciele wielu innych profesji, powinni pozostawać otwarci na ocenę i informację zwrotną – zarówno od pacjentów, jak i kolegów z zespołu.

Wprowadzenie systemu rewalidacji lekarzy wg eksperta nie jest atakiem na autonomię profesji, lecz przeciwnie – niezbędnym warunkiem utrzymania prestiżu i wiarygodności tego zawodu.

Sprawdź: 7 ważnych badań na NFZ

Za granicą jest prewencyjna kontrola nad lekarzami

Odpowiedzialna, systemowa rewalidacja kompetencji lekarza nie byłaby czymś zaskakującym w Europie i na świecie.

W wielu krajach zawód lekarza podlega okresowej ocenie i odnowieniu uprawnień. Są państwa, w których lekarz co kilka lat musi udowodnić, że nadal spełnia wymogi do wykonywania zawodu – przedstawiając dowody doskonalenia zawodowego i pozytywne opinie, a brak takiego potwierdzenia skutkuje nawet utratą prawa wykonywania zawodu.

Doświadczenia międzynarodowe pokazują, że taki system rewalidacji działa skutecznie, podnosząc jakość opieki i eliminując z praktyki osoby, które nie powinny już samodzielnie leczyć pacjentów. Nie musimy jednak kopiować żadnego modelu wprost. Możemy stworzyć rozwiązanie dostosowane do polskich realiów – ważne jednak, by nabrało ono mocy prawnej i faktycznie działało, a nie było kolejnym martwym przepisem.

Dr Rakasz apeluje:

Samorząd lekarski oraz decydenci od lat dyskutują o zapewnieniu jakości w ochronie zdrowia. Pora przejść od dyskusji do czynów.

Rewalidacja medyków nie musi oznaczać biurokratycznej szykany – jeśli zostanie zaprojektowana mądrze, stanie się narzędziem rozwoju zarówno dla lekarzy, jak i dla całego systemu opieki zdrowotnej.

Ważne, by wdrażając reformę uwzględnić głos środowiska lekarskiego i stworzyć mechanizmy wsparcia – np. dla tych, którzy wymagają doszkolenia, a nie wyłącznie karania. Celem jest podnoszenie jakości, a nie piętnowanie lekarzy. Dobrze zaplanowany program rewalidacji będzie przede wszystkim służył społeczeństwu: bezpieczeństwu pacjentów i wzmocnieniu prestiżu polskiej medycyny- podkreśla dr Rakas.

Proponowany model okresowej rewalidacji lekarzy

Co proponuje dr Rakasz? Aby rewalidacja była skuteczna, powinna opierać się na ciągłym procesie oceny i doskonalenia – rozłożonym na powtarzalne cykle pięcioletnie.

• Każdy lekarz, niezależnie od specjalizacji, co 5 lat odnawiałby prawo wykonywania zawodu po spełnieniu jasno określonych kryteriów jakościowych. 
• Lekarz odbywałby też coroczną rozmowę z mentorem, omawiając osiągnięcia, trudności i planując dalszy rozwój.
• Każdy lekarz byłby zobowiązany do prowadzenia dokumentacji doskonalenia zawodowego, gromadząc dowody na podnoszenie kwalifikacji.
• Pacjenci anonimowo ocenialiby komunikację, zaangażowanie i sposób leczenia lekarza.
• Informacja zwrotna opowinna też pochodzić od zespołu medycznego. Współpracownicy anonimowo przekazywaliby spostrzeżenia dotyczące pracy zespołowej i przestrzegania procedur przez lekarza.
• Samorząd lekarski określałby, ile aktywności rozwojowych musi podjąć lekarz w każdym cyklu.
• Komisja rewalidacyjna dokonywałaby kompleksowej oceny i podejmowałaby decyzję o odnowieniu prawa wykonywania zawodu.

Niewykonalne? Biurokracja? Takie procedury obowiązują w wielu polskich firmach, nie zajmują wiele czasu, bo pozwalają w sposób transparentny oceniać pracowników i umożliwiać im rozwój zawodowy.

System Rewalidacji Lekarzy - kto by na tym skorzystał?

Proponowany system okresowej rewalidacji lekarzy ma przynieść wymierne korzyści dla pacjentów, lekarzy i całego systemu ochrony zdrowia. Do najważniejszych celów takiej reformy należą:

• Zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów: regularna weryfikacja kompetencji lekarzy przełoży się na wyższy poziom opieki i mniejszą liczbę błędów.
• Wychwytywanie lekarzy potrzebujących wsparcia: system pozwoli wcześnie zidentyfikować lekarzy z trudnościami i skierować ich na dodatkowe szkolenia.
• Wzmocnienie jakości opieki medycznej: standaryzacja wymagań sprawi, że każdy lekarz będzie zmotywowany do utrzymania wysokiego poziomu.
• Odbudowa zaufania społecznego do lekarzy: transparentny system oceny pokaże, że środowisko lekarskie rozlicza się ze swoich obowiązków.
• Wzmocnienie kultury odpowiedzialności i samodoskonalenia wśród lekarzy: obowiązkowa rewalidacja zachęci lekarzy do stałego rozwoju i dzielenia się wiedzą.
• Przywrócenie dumy z zawodu lekarza jako powołania: pozytywne przejście procesu oceny będzie świadectwem profesjonalizmu lekarzy.

Dr Rakasz podsumowuje w imieniu własnym i forum ekspertów Ad Rem:

Medycyna to nie zwykły zawód – to służba i powołanie. By to powołanie wypełniać godnie, nie wystarczy jednorazowy dyplom. W świecie postępującej wiedzy naukowej tylko ciągły rozwój gwarantuje najwyższą jakość opieki. Dlatego raz jeszcze zwracamy się do Koleżanek i Kolegów lekarzy oraz do naszych reprezentantów w samorządzie – czas na odważną zmianę! Wdrożenie skutecznego programu rewalidacji lekarzy powinno stać się naszym wspólnym priorytetem. Zróbmy to dla dobra pacjentów, dla przyszłości naszego zawodu i dla własnego sumienia. Polska medycyna może znów stać się powodem do dumy – jeśli sami zadbamy o to, by każdy lekarz był przejrzysty, odpowiedzialny i godny zaufania, na miarę oczekiwań tego wyjątkowego zawodu zaufania publicznego. Nie czekajmy – działajmy teraz, bo zdrowie Polaków nie może dłużej czekać!